Tegoroczny sezon grzewczy rozpoczął się na dobre. To doskonały moment, aby zastanowić się, jak ogrzewać efektywnie. Powietrze w Polsce jest bowiem jednym z najbardziej zanieczyszczonych w Europie, a głównym tego źródłem jest właśnie „niska emisja”, pochodząca przede wszystkim z niewłaściwego spalania paliw niskiej jakości w przydomowych piecach ^[1]. Jak zatem palić, aby emitować jak najmniej szkodliwych substancji i nie marnować przy tym cennego surowca? Na te oraz inne pytania odpowiada Sławomir Wołyniec, prezes V-PROJECT SA, jednego z dostawców wysokojakościowego węgla kamiennego dla polskiej energetyki zawodowej.

Jak wynika z badania przeprowadzonego przez Polski Instytut Ekonomiczny, już 40 proc. Polaków ocenia jakość powietrza w Polsce jako złą lub bardzo złą ^[2]. Z uwagi na fakt, że jednym z głównych tego powodów, szczególnie w okresie grzewczym, są przydomowe źródła ciepła, organy administracji wszystkich szczebli – zarówno rządowej, jak i samorządowej – od lat wprowadzają liczne proekologiczne rozwiązania. Obecnie – zgodnie z art. 96 ustawy Prawo ochrony środowiska z dn. 27 kwietnia 2001 roku – Sejmik województwa może, w drodze uchwały, w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi lub na środowisko, wprowadzić ograniczenia lub zakazy w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw ^[3]. W efekcie, zasady dot. ogrzewania domów, które nie mają dostępu do ciepła systemowego, różnią się w zależności od regionu. Wspomniane akty prawne nakładają ograniczenia w zakresie użytkowania kotłów na paliwa stałe – mogą to być całkowite zakazy lub zakazy użytkowania najbardziej emisyjnych typów urządzeń. Zakazują również korzystania z poszczególnych paliw, takich jak węgiel czy drewno lub określają minimalne wymagania jakościowe, jakie te paliwa muszą spełniać. Do marca 2022 roku wspomnianych uchwał nie podjęły wyłącznie województwa warmińsko-mazurskie i podlaskie ^[4].

Ważna nie tylko wartość opałowa

Pewnym jest, że niezależnie do tego, jakie województwo zamieszkujemy czy na jaki rodzaj kotła się zdecydujemy, musimy pamiętać o tym, aby paliwo, z którego będziemy korzystać, pochodziło od sprawdzonego dostawcy. Jest to ważne nie tylko w kontekście zmniejszania emisji szkodliwych gazów czy oszczędności pieniędzy, ale także prawidłowej eksploatacji nowoczesnych źródeł ogrzewania, a tym samym przedłużenia ich żywotności.

Wstępny rekonesans w kwestii wyboru określonego paliwa do kotłowni przydomowej warto zrobić w internecie, gdzie znajdziemy opinie o określonych produktach oraz porównamy ich ceny. Jednym z kluczowych elementów, na który należy zwrócić uwagę jest wartość opałowa, wyrażana najczęściej w MJ/kg, kJ/kg lub GJ/t. Przykładowo oznaczenie 25MJ/kg oznacza to samo co 25000kJ/kg lub 25GJ/t. Należy pamiętać, że im wyższa wartość opałowa, tym więcej energii z określonego paliwa otrzymamy. Wartość opałowa powinna być oznaczona w stanie roboczym Qir. Wartość ta wyrażona w stanie analitycznym będzie zwykle wyższa. Niektórzy sprzedawcy zamiast tego określają ciepło spalania, co nie jest tożsame z wartością opałową w stanie roboczym. Dokonując wyboru dobrze jest wziąć pod uwagę lokalizację danego producenta gdyż koszty transportu mogą mieć znaczący wpływ na finalną cenę. Poziom zawartości popiołu to też ważny parametr. Im wyższy tym więcej w popielniku pozostanie nam części, które nie uległy spaleniu. Poza tym producenci kotłów zalecają stosowanie węgla o określonym typie, częściach lotnych i spiekalności. Należy także ten fakt mieć na uwadze przy wyborze danego produktu.

W kwestii wyboru wysokiej jakości peletu drzewnego dodatkowo warto jest zwrócić uwagę na certyfikaty takie jak np. FSC, DIN plus i ENplus świadczące o przestrzeganiu ściśle określonych zasad jakości oraz o kwestiach ekologicznych. W przypadku kotłów bez automatycznych podajników warto odejść od najbardziej popularnej metody rozpalania „od dołu” na rzecz metody „od góry”. To duża oszczędność paliwa, środowiska i własnego czasu.

Problemy z dostępnością. Czy mamy się czego obawiać?

Jak wynika z danych udostępnionych przez CBOS, ubiegłoroczna zima dla wielu Polaków wiązała się z licznymi wyzwaniami. Ponad połowa badanych (54 proc.) obawiała się̨, że będzie miała problemy z ogrzaniem domu lub mieszkania, w tym blisko co piaty pytany (18 proc.) bał się tego w dużym stopniu. Niepokój związany z możliwymi problemami z ogrzewaniem częściej deklarowali respondenci korzystający z własnego ogrzewania, m.in. własnych pieców węglowych (58 proc.), a rzadziej korzystający z ciepła sieciowego (46 proc.) ^[5]. To zrozumiałe. Właściciele indywidualnych źródeł ciepła sami musieli zadbać o zakup odpowiedniego paliwa, a o to w ubiegłym roku nie było łatwo. Wybuch wojny w Ukrainie bezpośrednio przełożył się na problemy z dostępnością surowców, a co za tym idzie – również ich ceną.

Obecnie na rynku krajowym mamy znaczący zapas węgla zarówno na zwałowiskach kopalni i elektrowni jak i na terminalach przeładunkowych oraz w portach morskich. Importerzy oraz porty stanęły na wysokości zadania i zdołały sprostać niedoborom węgla jakie pojawiły się w roku 2022 po ustawowym ograniczeniu importu węgla z terytorium Federacji Rosyjskiej. Sytuacja na rynku surowców energetycznych, która miała miejsce w minionym roku była absolutnie bezprecedensowa w historii branży. Indexy ARA i API2 odnotowały historyczne maxima i wzrosły w ciągu kilku miesięcy o kilkaset procent. Obecnie sytuacja się już ustabilizowała.

Dziś nie ma problemów z dostępnością węgla dla energetyki. Na rynku krajowym widzimy wręcz znaczące jego nadwyżki, szczególnie odsiewów o frakcji 0-10mm. Ceny już od samego początku roku 2023 sukcesywnie spadają, a trend ten mogłaby zatrzymać jedynie sroga zima. W kwestii cen energii dla klientów korzystających z ciepła systemowego, cena węgla ma drugorzędne znaczenie. Najwyższym kosztem wytworzenia jest konieczność umarzania certyfikatów EUA, która ma związek z systemem ETS. Przy produkcji energii i ciepła z węgla, elektrownie i elektrociepłownie mają obowiązek umorzenia praw do emisji CO₂. Do każdej tony spalonego węgla należy doliczyć koszt dwóch certyfikatów EUA, których cena w ostatnim czasie oscyluje w okolicach 80-90EUR. To obecnie prawie dwa razy więcej niż koszt samego węgla.

^[1] Polski Instytut Ekonomiczny, Polacy i ochrona powietrza. Normy społeczne jako źródło zmiany?, https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2020/05/PIE-Raport_Ochrona-powietrza.pdf, 30.10.2023 r.

^[2] Tamże, 30.10.2023 r

^[3] Prawo ochrony środowiska, Stan prawny aktualny na dzień: 30.10.2023, https://lexlege.pl/prawo-ochrony-srodowiska/art-96/, 30.10.2023 r.

^[4] BIP, Uchwały antysmogowe, https://bip.mos.gov.pl/strategie-plany-programy/programy-ochrony-powietrza-dzialania-administracji-samorzadowej/uchwaly-antysmogowe/, 30.10.2023 r.

^[5] CBOS, Komunikat z badań Nr 133/2022, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_133_22.PDF, 30.10.2023 r.